No pain, no g(r)ain: Poetins comeback in de Zwarte Zee

03nov 2022 by ian 
Bron: Pepe Escobar 
The Cradle, 02 november 2022 ~~~

Nadat de westerse militaire aanval op Sevastopol de Russische graantransporten kortstondig stillegde, is Moskou terug in business met een sterkere hand en gunstigere voorwaarden.

Dus, de Turkse president Recep Tayyip Erdogan pakt de telefoon en belt zijn Russische collega Vladimir Poetin: laten we het hebben over de “graanovereenkomst”. Poetin, koel, kalm en beheerst, legt de sultan de feiten uit:

  • Ten eerste, de reden waarom Rusland zich terugtrok uit de export graan deal.
  • Ten tweede hoe Moskou een serieus onderzoek wil naar de – terroristische – aanval op de Zwarte Zeevloot, die de deal in feite lijkt te hebben geschonden.
  • En ten derde, hoe Kiev moet garanderen dat het zich aan de door Turkije en de VN bemiddelde overeenkomst zal houden.

Alleen dan zou Rusland overwegen weer aan tafel te gaan zitten.

En dan – vandaag, 2 november – de theatrale omslag: Het Russische ministerie van Defensie (MoD) kondigt aan dat het land terug is bij de Black Sea grain deal, nadat het de nodige schriftelijke garanties van Kiev heeft ontvangen.

Het ministerie van Defensie prees, heel diplomatiek, de “inspanningen” van zowel Turkije als de VN: Kiev heeft zich ertoe verbonden de “Maritieme Humanitaire Corridor” niet te gebruiken voor gevechtsoperaties, en alleen in overeenstemming met de bepalingen van het Zwarte Zee-initiatief.

Moskou zei dat de garanties “voorlopig” voldoende zijn. Wat impliceert dat dit altijd kan veranderen.

Applaus voor de overtuigingskracht van de Sultan.

Erdogan moet bij Kiev uiterst overtuigend zijn geweest. Vóór het telefoongesprek met Poetin had het Russische ministerie van Defensie al uitgelegd dat de aanval op de Zwarte Zeevloot werd uitgevoerd door 9 luchtdrones en 7 marinedrones, plus een Amerikaanse RQ-4B Global Hawk-waarnemingsdrone die boven neutrale wateren in de lucht hing.

De aanval vond plaats onder dekking van civiele schepen en was gericht tegen Russische schepen die de graancorridor in de perimeter van hun verantwoordelijkheid begeleidden, alsook tegen de infrastructuur van de Russische basis in Sevastopol.

Het ministerie van Defensie heeft uitdrukkelijk de Britse deskundigen op de Ochakov-basis in de regio Nikolajev aangewezen als de ontwerpers van deze militaire operatie.

In de VN-Veiligheidsraad verklaarde permanent vertegenwoordiger Vassily Nebenzya “verbaasd” te zijn dat de VN-leiding “de terroristische aanslagen niet alleen niet heeft veroordeeld, maar zelfs geen bezorgdheid heeft geuit”.

Na te hebben verklaard dat de door de Britten georganiseerde Kievse operatie tegen de Zwarte Zeevloot “een einde maakte aan de humanitaire dimensie van de overeenkomsten van Istanbul”, verduidelijkte Nebenzya ook:

“Het is onze opvatting dat het Zwarte Zee Graan Initiatief, dat Rusland, Turkije en Oekraïne op 22 juli onder toezicht van de VN zijn overeengekomen, niet zonder Rusland mag worden uitgevoerd, en daarom beschouwen wij de besluiten die zonder onze betrokkenheid zijn genomen niet als bindend.”

Dit betekent in de praktijk dat Moskou “geen ongehinderde doorvaart van schepen kan toestaan zonder onze inspectie.” De cruciale vraag is hoe en waar deze inspecties zullen worden uitgevoerd – want Rusland heeft de VN gewaarschuwd dat het zeker vrachtschepen in de Zwarte Zee zal inspecteren.

De VN van hun kant hebben hun best gedaan om een dapper gezicht op te zetten, door te geloven dat de opschorting van Rusland “tijdelijk” is en zich erop verheugen om “hun zeer professionele team” weer in het Joint Coordination Center te verwelkomen.

Volgens humanitair hoofd Martin Griffiths verklaart de VN ook “klaar te zijn om de problemen aan te pakken”. En dat moet snel gebeuren, want op 19 november wordt het akkoord 120 dagen verlengd.

Nou, ” problemen aanpakken” is niet echt het geval. Plaatsvervangend permanent vertegenwoordiger van Rusland Dmitry Polyansky zei dat tijdens de bijeenkomst van de VN-Veiligheidsraad de westerse landen hun betrokkenheid bij de aanval op Sevastopol gewoon niet konden ontkennen; in plaats daarvan gaven ze Rusland gewoon de schuld.

Helemaal naar Odessa

Voorafgaand aan het telefoongesprek met Erdogan had Poetin er al op gewezen dat “34 procent van het graan dat in het kader van de overeenkomst wordt uitgevoerd naar Turkije gaat, 35 procent naar EU-landen en slechts 3 tot 4 procent naar de armste landen. Is dit waar we alles voor gedaan hebben?”

Dat klopt. Zo ging 1,8 miljoen ton graan naar Spanje, 1,3 miljoen ton naar Turkije en 0,86 miljoen ton naar Italië. Daarentegen ging slechts 0,067 ton naar het “uitgehongerde” Jemen en 0,04 ton naar het “uitgehongerde” Afghanistan.

Poetin maakte heel duidelijk dat Moskou zich niet terugtrok uit de graanovereenkomst, maar alleen zijn deelname had opgeschort.

En als verder gebaar van goede wil kondigde Moskou aan dat het gratis 500.000 ton graan naar armere landen zou verschepen, ter vervanging van de totale hoeveelheid die Oekraïne had moeten kunnen uitvoeren.

Al die tijd manoeuvreerde Erdogan vakkundig om de indruk te wekken dat hij het hogerop zocht: zelfs als Rusland zich “besluiteloos” gedraagt, zoals hij het omschreef, zullen wij de graanovereenkomst voortzetten.

Het lijkt er dus op dat Moskou werd getest – door de VN en door Ankara, dat toevallig de belangrijkste begunstigde is van de graanovereenkomst en duidelijk profiteert van deze economische corridor. Schepen blijven vertrekken uit Odessa naar Turkse havens – voornamelijk Istanbul – zonder toestemming van Moskou. Verwacht werd dat zij bij terugkeer naar Odessa door Rusland zouden worden “gefilterd”.

Het onmiddellijke Russische drukmiddel werd in een mum van tijd ingezet: voorkomen dat Odessa een knooppunt van terroristische infrastructuur wordt. Dit betekent constante bezoekjes van kruisraketten.

Welnu, de Russen hebben de door Kiev en de Britse experts bezette basis Ochakov al “bezocht”. Ochakov – tussen Nikolaev en Odessa – werd gebouwd in 2017, met cruciale Amerikaanse inbreng.

De Britse eenheden die betrokken waren bij de sabotage van de Nord Streams – volgens Moskou – zijn dezelfde die de operatie in Sevastopol hebben gepland. Ochakov wordt voortdurend bespied en soms bestookt vanuit posities die de Russen vorige maand slechts 8 km zuidelijker, op het uiterste puntje van het schiereiland Kinburn, hebben ontruimd. En toch is de basis niet volledig vernietigd.

Om de “boodschap” kracht bij te zetten, is de echte reactie op de aanval op Sevastopol deze week de onophoudelijke “bezoekjes” aan de Oekraïense elektrische infrastructuur; als deze gehandhaafd blijft, zal vrijwel heel Oekraïne binnenkort in duisternis worden gedompeld.

Afsluiting van de Zwarte Zee

De aanval op Sevastopol kan de katalysator zijn geweest voor een Russische actie om de Zwarte Zee af te sluiten – met Odessa als absolute prioriteit voor het Russische leger. In Rusland wordt ernstig gerommeld over de vraag waarom het Russischtalige Odessa niet eerder doelwit is geweest van gerichte aanvallen.

Top infrastructuur voor Oekraïense Special Forces en Britse adviseurs is gevestigd in Odessa en Nikolaev. Het staat buiten kijf dat deze vernietigd zullen worden.

Zelfs nu de graanovereenkomst in theorie weer op de rails staat, is het onwaarschijnlijk dat Kiev zich aan de afspraken zal houden. Elke belangrijke beslissing wordt immers genomen door Washington of door de Britten bij de NAVO. Net als het bombarderen van de Krimbrug, en vervolgens de Nord Streams, was de aanval op de Zwarte Zeevloot bedoeld als een ernstige provocatie.

De briljante ontwerpers lijken echter een IQ te hebben dat lager is dan de temperatuur van een koelkast: elke Russische reactie stort Oekraïne dieper in een onontkoombaar – en nu letterlijk zwart – gat.

De graandeal leek een soort win-win te zijn. Kiev zou de Zwarte Zeehavens niet meer vervuilen nadat ze waren ontmijnd. Turkije werd een graantransportcentrum voor de armste landen (eigenlijk is dat niet zo: de belangrijkste begunstigde was de EU). En de sancties tegen Rusland voor de export van landbouwproducten en meststoffen werden versoepeld.

Dit was in principe een stimulans voor de Russische export. Uiteindelijk werkte het niet omdat veel spelers zich zorgen maakten over mogelijke secundaire sancties.

Het is belangrijk te onthouden dat de Zwarte Zee graan deal eigenlijk twee deals zijn: Kiev tekende een deal met Turkije en de VN, en Rusland tekende een aparte deal met Turkije.

De corridor voor de graanschepen is slechts 2 km breed. Mijnenvegers varen parallel langs de corridor. Schepen worden door Ankara geïnspecteerd. Dus de Kiev-Ankara-VN-deal blijft van kracht. Het heeft niets te maken met Rusland – dat in dit geval de ladingen niet begeleidt en/of inspecteert.

Wat er verandert nu Rusland zijn eigen deal met Ankara en de VN heeft “opgeschort”, is dat Moskou voortaan alles kan doen wat het nodig acht om terroristische dreigingen te neutraliseren en zelfs Oekraïense havens kan binnenvallen en overnemen: dat is geen schending van de deal met Ankara en de VN.

In dit opzicht is het dus een game-changer.

Het lijkt erop dat Erdogan de inzet volledig heeft begrepen en Kiev in niet mis te verstane bewoordingen heeft gezegd zich te gedragen. Er is echter geen garantie dat de westerse mogendheden niet met een nieuwe provocatie in de Zwarte Zee komen. Dat betekent dat generaal Armageddon vroeg of laat – misschien in het voorjaar van 2023 – met de juiste middelen zal moeten komen. Dat betekent oprukken naar Odessa.

Foto: The Cradle

Pepe Escobar is columnist bij The Cradle, editor-at-large bij Asia Times en een onafhankelijk geopolitiek analist gericht op Eurazië. Sinds het midden van de jaren tachtig woont en werkt hij als buitenlands correspondent in Londen, Parijs, Milaan, Los Angeles, Singapore en Bangkok. Hij is de auteur van talloze boeken; zijn laatste is Raging Twenties.