Bron: german-foreign-policy, 2 december 2022 ~~~
Prijsplafond voor Russische olie zou EU meer kunnen schaden dan Rusland. VS dringt aan op hoge prijsplafonds – als gezichtsbescherming voor EU-blunder.
GFP – BERLIJN/MOSKOU – De voor maandag aangekondigde poging van de EU en de G7 om een prijsplafond voor Russische olie op te leggen, zou de EU meer pijn kunnen doen dan Rusland. Dit is volgens de beoordelingen van deskundigen. Brussel wil de maximumprijs niet lager vaststellen dan 60 dollar per vat, wat dicht bij de prijs ligt die Rusland momenteel krijgt. Alleen Polen en de Baltische staten willen het naar 30 US dollar drukken; maar omdat Rusland in dat geval helemaal niet zou leveren, zou zijn olie dan ontbreken op de wereldmarkt; het resultaat zou een prijsexplosie zijn die ook voor het Westen verwoestend zou zijn. Dit is de reden waarom zelfs Washington nu aandringt op een prijsplafond van minstens 60 US dollar. Hoewel een dergelijk prijsplafond Rusland geen ernstige schade kan toebrengen, staan reders en scheepsverzekeraars uit Europa op het punt marktaandeel te verliezen: De dreiging van de maximumprijs heeft Rusland, en vermoedelijk ook India en China, ertoe gebracht hun eigen tanker- en verzekeringscapaciteit uit te breiden. Een Amerikaanse deskundige oordeelt over de EU en de G7: “Ze hebben zichzelf in de knie geschoten.” Een prijsexplosie is nog steeds mogelijk vanwege het olie-embargo van de EU.
Het olie-embargo
Het prijsplafond voor Russische olie treedt aanstaande maandag in werking – parallel met het EU-embargo op Russische olie die per schip wordt vervoerd. Olie die via pijpleidingen aan Hongarije, Slowakije en Tsjechië wordt geleverd, wordt niet getroffen; als niet aan zee grenzende landen hebben deze landen het veel moeilijker om toegang te krijgen tot alternatieve oliebronnen en daarom is hun een vrijstelling verleend. Het oorspronkelijke plan was om tegelijk met het olie-embargo een verbod op te leggen aan EU-bedrijven die Russische olie per schip vervoeren, olietransporten verzekeren of er op een andere manier aan deelnemen. Dit zou waarschijnlijk ernstige gevolgen hebben gehad. Volgens cijfers van de sector bezit Griekenland 21 procent van alle tankers die vloeibare stoffen in de wereld vervoeren; Griekse reders vervoeren grote hoeveelheden Russische olie; en er is nog meer capaciteit in Cyprus, Malta en andere westerse landen.[1] Financiële ondernemingen in de EU en vooral in het VK verzekeren ongeveer 90 procent van de maritieme handel. Als zij allemaal geen zaken meer zouden mogen doen met Russische olie, zouden zij niet alleen een lucratieve markt verliezen; er zou ook de vrees bestaan dat grote hoeveelheden Russische olie de wereldmarkt niet meer zouden bereiken, de prijzen zouden omhoogschieten en de economie in het Westen in een nieuwe dramatische crisis zou worden gestort.
Het olieprijsplafond
Daarom hebben de G7 en in haar kielzog de EU een plan om alle transacties met Russische olie – scheepvaart, verzekeringen en meer – aan een prijsplafond te binden: Alle overeenkomsten zijn toegestaan zolang de prijs die Rusland voor de olieleveringen int een door de EU voorgeschreven niveau niet overschrijdt. Met de maximumprijs willen Brussel en de G7 de Russische inkomsten uit de olie-export verminderen, maar tegelijkertijd voorkomen dat te weinig Russische olie de wereldmarkt bereikt en de prijzen exploderen. Het is vrij onzeker of dit zal lukken: Moskou heeft aangekondigd dat het geen prijsdictaat zal aanvaarden en niet langer zal leveren aan landen die de maximumprijs invoeren. Hierdoor dreigt de gevreesde prijsexplosie opnieuw. Bovendien steekt Rusland al zijn energie in het samenstellen van een tankervloot die onafhankelijk is van het Westen en in het vinden van verzekeraars die onafhankelijk zijn van het Westen – vooral in eigen land, in China en in India. Dit zou reders en verzekeraars uit de EU en Groot-Brittannië uit de markt drukken en zij zouden niet alleen concrete verliezen moeten aanvaarden, maar ook het verlies van hun tot dusver sterke en in sommige gevallen zelfs dominante positie op de wereldmarkt.
Washington grijpt in
Dit heeft de EU er dan weer toe aangezet de maximumprijs zo vast te stellen dat deze ongeveer overeenkomt met de prijs die Rusland momenteel met zijn olie-export realiseert. Betrouwbare gegevens over de prijs zijn niet beschikbaar; de schattingen lopen uiteen van 17 tot 23 US dollar onder de prijs van North Sea Brent.[2] De hoop is dat Moskou bereid zou kunnen zijn stilzwijgend akkoord te gaan met een prijsplafond dat het nauwelijks schade zou berokkenen; de schade voor Europese reders en verzekeraars zou dan minimaal of onbestaande zijn, de olieprijs zou niet de pan uit rijzen – en het prijsplafond zou later geleidelijk kunnen worden aangescherpt. Aanvankelijk werd gesproken over een plafond tussen 65 en 70 US dollar per vat; dit werd gesteund door de VS. Dit werd echter voornamelijk geblokkeerd door Polen, Estland en Litouwen, die aandrongen op een prijsplafond van 30 US dollar per vat om Rusland zo veel mogelijk schade te berokkenen.[3] De kans dat Rusland een dergelijk prijsplafond zou accepteren is in feite nihil; Polen, Estland en Litouwen accepteerden dus een plotseling olietekort op de wereldmarkt, een prijsexplosie en ernstige gevolgen voor alle landen. Naar verluidt heeft Washington nu hun weerstand, die de EU niet kon overwinnen, met kracht aangepakt. De maximumprijs zal naar verluidt 60 dollar bedragen.[4]
Nauwelijks controles
Afgezien van het feit dat de maximumprijs nu zeer dicht bij de door Rusland bereikte prijs zal liggen, zijn de controlebepalingen blijkbaar vrij ruim gehouden.
Zo hoeven verzekeraars geen schriftelijke garanties van oliekopers dat zij zich aan het prijsplafond zullen houden, bij een centraal register in te dienen.[5] Bovendien worden overtredingen niet langer bestraft met permanente uitsluiting van de EU-markt, zoals oorspronkelijk de bedoeling was, maar slechts met een verbod van drie maanden.[6] Het prijsplafond zal vooral de olieaanvoerstromen verleggen, aldus Daniel Ahn, ooit senior econoom bij het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. De Europese reders en verzekeraars zouden echter marktaandeel verliezen door de poging om Rusland pijn te doen met het prijsplafond. Zo wordt een deskundige van de Zwitserse bank Julius Baer geciteerd die zegt dat oliehandelaren nu minder vanuit Genève of Londen opereren, maar steeds meer vanuit het Midden-Oosten. Voormalig ambtenaar van het State Department Daniel Ahn oordeelt: “Ze hebben zichzelf in de knie geschoten, en nu proberen ze het als het ware te zwachtelen.”[7] Ondertussen, waarschijnlijk met het oog op de algemene gunstige situatie voor Rusland, zinspeelt Moskou op enige bereidheid om flexibel om te gaan met de maximumprijs.[8]
Va banque
Ondanks dit alles kan niet worden uitgesloten dat het octrooi op het prijzenplafond niet volgens plan zal verlopen en dat de olieprijs zal exploderen. Het Britse tijdschrift The Economist waarschuwde onlangs dat dit zou kunnen gebeuren als Rusland weigert het prijsplafond te aanvaarden en er buiten het Westen niet genoeg verzekeraars zijn om olietransporten door niet-westerse schepen te dekken.[9] Bovenal is het onduidelijk of de door het EU-embargo afgedwongen verlegging van de wereldwijde olietoevoer zal slagen. In oktober importeerden de EU-lidstaten nog ongeveer 2,5 miljoen vaten olie en olieproducten per dag uit Rusland. Aardolie mag vanaf maandag niet meer worden ingevoerd, aardolieproducten vanaf 5 februari.[10] Waar de EU dan aardolie en aardolieproducten gaat halen is niet helemaal duidelijk. De voorraden die zij verwerft zullen niet beschikbaar zijn voor andere – bij voorkeur armere – staten. Indien de Russische olietransporten niet snel genoeg kunnen worden omgeleid, zullen tekorten in het aanbod ontstaan die de prijs snel kunnen opdrijven. Met het embargo speelt de EU opnieuw va banque (gokterm: alles inzetten) – ten nadele van armere delen van de bevolking en armere landen.
Voetnoten
- [1] Christian Schubert: Griechische Tanker füllen Putins Kasse. faz.net 09.07.2022.
- [2] U.S. Urges Caution on Low-Quoted Russian Oil Prices as EU Debates Price Cap. usnews.com 30.11.2022.
- [3] Alexandra Brzozowski, Kira Taylor: EU struggles to agree on Russian oil price cap as deadline looms. euractiv.com 29.11.2022.
- [4] Laurence Norman: EU Asks Members to Set Russia Oil-Price Cap at $60. wsj.com 01.12.2022.
- [5] Russia poised to largely skirt new G7 oil price cap. thedailystar.net 22.10.2022.
- [6] Joe Wallace, Anna Hirtenstein: Oil Prices Face Fresh Volatility With New Russia Sanctions, OPEC Decision. wsj.com 27.11.2022.
- [7] Russia poised to largely skirt new G7 oil price cap. thedailystar.net 22.10.2022.
- [8] Noah Brenner: Kremlin ‘Analyzing’ Price Cap Response. energyintel.com 24.11.2022.
- [9] How the West’s price cap on Russian oil could roil energy markets. economist.com 30.11.2022.
- [10] Emily Gosden: Europe’s price cap on Russian oil is no one-size-fits-all answer. thetimes.co.uk 28.11.2022.