Kunnen de NAVO en het Pentagon een diplomatieke uitweg vinden uit de oorlog in Oekraïne?

12jan 2023 by ian 
Bron:  Medea Benjamin - Nicolas J.S. Davies 
Salon, 7 januari 2023 ~~~

Amerikaanse en NAVO-leiders zetten eindelijk piepkleine stapjes naar onderhandelingen, maar zal het genoeg zijn?

NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg, bekend om zijn trouwe steun voor Oekraïne, onthulde onlangs aan een tv-interviewer in zijn geboorteland Noorwegen zijn grootste angst voor deze winter: dat de gevechten in Oekraïne uit de hand kunnen lopen en een grote oorlog tussen de NAVO en Rusland kunnen worden. “Als het fout gaat,” waarschuwde hij ernstig, “kan het vreselijk fout gaan.” 

Het was een zeldzame bekentenis van iemand die zo betrokken is bij de oorlog en weerspiegelt de tweedeling in recente verklaringen tussen politieke leiders van de VS en de NAVO enerzijds en militaire functionarissen anderzijds. Civiele leiders lijken nog steeds vastbesloten om een lange oorlog voor onbepaalde tijd te voeren in Oekraïne, terwijl militaire leiders, zoals de Amerikaanse voorzitter van de Joint Chiefs of Staff generaal Mark Milley, zich hebben uitgesproken en Oekraïne hebben aangespoord om “het moment te grijpen” voor vredesbesprekingen.

De gepensioneerde admiraal Michael Mullen, voormalig voorzitter van de Joint Chiefs of Staff, zei als eerste, misschien om het water te testen voor Milley, tegen ABC News dat de Verenigde Staten “alles moeten doen wat we kunnen om te proberen aan tafel te komen om dit op te lossen”. 

Asia Times meldde dat andere militaire NAVO-leiders Milley’s mening delen dat noch Rusland noch Oekraïne een regelrechte militaire overwinning kan behalen, terwijl Franse en Duitse militaire analyses concluderen dat de sterkere onderhandelingspositie die Oekraïne heeft verworven door zijn recente militaire successen van korte duur zal zijn als het geen gehoor geeft aan Milley’s advies.

Waarom spreken de militaire leiders van de VS en de NAVO zich dan zo dringend uit tegen de voortzetting van hun eigen centrale rol in de oorlog in Oekraïne? En waarom zien zij zoveel gevaar in het verschiet als hun politieke bazen hun aanwijzingen voor de overgang naar diplomatie missen of negeren?

Een in december in opdracht van het Pentagon uitgevoerde studie van de Rand Corporation, getiteld Responding to a Russian attack on NATO during the Ukraine War, geeft aanwijzingen over wat Milley en zijn militaire collega’s zo alarmerend vinden. De studie onderzoekt Amerikaanse opties om te reageren op vier scenario’s waarin Rusland een reeks NAVO-doelen aanvalt, van een Amerikaanse inlichtingensatelliet of een NAVO-wapenopslagplaats in Polen tot grootschaliger raketaanvallen op NAVO-vliegbases en havens, waaronder de Amerikaanse luchtmachtbasis Ramstein en de haven van Rotterdam.

Deze vier scenario’s zijn allemaal hypothetisch en gebaseerd op een Russische escalatie buiten de grenzen van Oekraïne. Maar de analyse van de auteurs laat zien hoe dun en precair de grens is tussen beperkte en proportionele militaire reacties op Russische escalatie en een spiraal van escalatie die uit de hand kan lopen en tot een kernoorlog kan leiden. 

De laatste zin van de conclusie van de studie luidt: “Het potentieel voor nucleair gebruik maakt de doelstelling van de VS om verdere escalatie te vermijden dringender, een doel dat steeds belangrijker lijkt in de nadagen van een beperkte Russische conventionele aanval”. Maar andere delen van de RAND-studie pleiten tegen de-escalatie of minder dan evenredige reacties op Russische escalaties, gebaseerd op dezelfde zorgen over de “geloofwaardigheid” van de VS die verwoestende maar uiteindelijk zinloze escalatierondes in Vietnam, Irak, Afghanistan en andere verloren oorlogen in gang hebben gezet.

Amerikaanse politieke leiders zijn altijd bang dat als zij niet krachtig genoeg reageren op vijandelijke acties, hun vijanden (nu ook China) zullen concluderen dat hun militaire acties het Amerikaanse beleid beslissend kunnen beïnvloeden en de Verenigde Staten en hun bondgenoten zullen dwingen zich terug te trekken. Maar escalaties gedreven door dergelijke angsten hebben altijd alleen maar geleid tot nog meer beslissende en vernederende Amerikaanse nederlagen. 

In Oekraïne wordt de Amerikaanse bekommernis over “geloofwaardigheid” nog versterkt door de noodzaak om aan haar bondgenoten te tonen dat artikel 5 van de NAVO – dat zegt dat een aanval op één NAVO-lid zal worden beschouwd als een aanval op allen – een werkelijk waterdichte verbintenis is om hen te verdedigen.

Wilt u een dagelijkse samenvatting van al het nieuws en commentaar van Salon? Abonneer je op onze ochtend nieuwsbrief, Crash Course.

Het Amerikaanse beleid in Oekraïne zit dus klem tussen enerzijds de noodzaak om de reputatie van de VS te beschermen en anderzijds de ondenkbare gevaren van escalatie. Als de Amerikaanse leiders blijven handelen zoals ze in het verleden hebben gedaan en escalatie verkiezen boven het verlies van “geloofwaardigheid”, flirten ze met een kernoorlog, en het gevaar zal alleen maar toenemen met elke draai van de escalatiespiraal.  

Nu de afwezigheid van een “militaire oplossing” langzaam doordringt tot de armchair warriors in Washington en de NAVO-hoofdsteden, voegen zij stilletjes meer verzoenende standpunten toe aan hun openbare verklaringen. Met name vervangen zij hun eerdere eis dat Oekraïne zijn grenzen van vóór 2014 moet terugkrijgen, wat betekent dat de Donbas en de Krim in hun geheel moeten worden teruggegeven, door een oproep aan Rusland om zich alleen terug te trekken tot de posities van vóór 24 februari 2022, waarmee Rusland eerder had ingestemd tijdens onderhandelingen in Turkije in maart.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken vertelde The Wall Street Journal (WSJ) op 5 december dat het doel van de oorlog nu is “om grondgebied terug te nemen dat sinds 24 februari van [Oekraïne] is afgepakt.” WSJ meldde dat “Twee Europese diplomaten… zeiden dat [de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake] Sullivan het team van de heer Zelensky heeft aanbevolen na te denken over zijn realistische eisen en prioriteiten voor de onderhandelingen, met inbegrip van een heroverweging van zijn verklaarde doel voor Oekraïne om de Krim, die in 2014 werd geannexeerd, terug te krijgen.”

In een ander artikel citeerde The Wall Street Journal Duitse functionarissen die zeiden: “zij geloven dat het onrealistisch is om te verwachten dat de Russische troepen volledig zullen worden verdreven uit alle bezette gebieden,” terwijl Britse functionarissen de minimale basis voor onderhandelingen definieerden als de bereidheid van Rusland om “zich terug te trekken op posities die het op 23 februari bezette.”

Een van de eerste acties van Rishi Sunak als premier van het Verenigd Koninkrijk eind oktober was om minister van Defensie Ben Wallace voor het eerst sinds de Russische invasie in februari met de Russische minister van Defensie Sergei Shoigu te laten bellen. Wallace vertelde Shoigu dat het Verenigd Koninkrijk het conflict wilde de-escaleren, een belangrijke verschuiving ten opzichte van het beleid van de voormalige premiers Boris Johnson en Liz Truss.

Een belangrijk struikelblok dat westerse diplomaten van de vredestafel weerhoudt, is de maximalistische retoriek en onderhandelingspositie van president Zelensky en de Oekraïense regering, die sinds april volhoudt dat zij met niets minder genoegen neemt dan met volledige soevereiniteit over elke centimeter grondgebied die Oekraïne vóór 2014 bezat.

Maar dat maximalistische standpunt was zelf een opmerkelijke ommekeer ten opzichte van het standpunt dat Oekraïne innam tijdens de staakt-het-vurenbesprekingen in Turkije in maart, toen het ermee instemde om zijn ambitie om toe te treden tot de NAVO op te geven en geen buitenlandse militaire bases te herbergen in ruil voor een Russische terugtrekking naar de posities van voor de invasie. Bij die besprekingen stemde Oekraïne ermee in te onderhandelen over de toekomst van Donbas en een definitieve beslissing over de toekomst van de Krim tot 15 jaar uit te stellen.

De Financial Times kwam op 16 maart met het verhaal over dat 15-punten-vredesplan, en Zelenskyy legde het “neutraliteitsakkoord” op 27 maart in een nationale tv-uitzending aan zijn volk uit en beloofde het aan een nationaal referendum te onderwerpen voordat het in werking kon treden. 

Maar de toenmalige Britse premier Boris Johnson greep op 9 april in om die overeenkomst ongedaan te maken. Hij zei tegen Zelenskyy dat het Verenigd Koninkrijk en het “collectieve Westen” er “voor de lange termijn” in zaten en Oekraïne zouden steunen om een lange oorlog te voeren, maar niet zouden instemmen met overeenkomsten die Oekraïne met Rusland zou sluiten. 

Dit verklaart mede waarom Zelenskyy nu zo beledigd is door westerse suggesties om terug te keren naar de onderhandelingstafel. Johnson is inmiddels oneervol afgetreden, maar hij hield Zelenskyy en het Oekraïense volk aan zijn beloften. 

In april beweerde Johnson namens het “collectieve Westen” te spreken, maar alleen de Verenigde Staten namen publiekelijk een soortgelijk standpunt in, terwijl Frankrijk, Duitsland en Italië in mei allemaal opriepen tot nieuwe onderhandelingen over een staakt-het-vuren. Nu heeft Johnson zelf een ommezwaai gemaakt door in een opiniestuk voor The Wall Street Journal van 9 december alleen te schrijven dat “de Russische troepen moeten worden teruggedrongen tot de feitelijke grens van 24 februari”.

Johnson en Biden hebben een puinhoop gemaakt van het westerse beleid ten aanzien van Oekraïne, door zich politiek vast te klampen aan een beleid van onvoorwaardelijke, eindeloze oorlog dat militaire adviseurs van de NAVO afwijzen om de meest gegronde redenen: het vermijden van de derde wereldoorlog die Biden zelf beloofde te vermijden. 

Amerikaanse en NAVO-leiders zetten eindelijk piepkleine stapjes in de richting van onderhandelingen, maar de cruciale vraag voor de wereld in 2023 is of de strijdende partijen aan de onderhandelingstafel zullen aanschuiven voordat de spiraal van escalatie catastrofaal uit de hand loopt.

Topfoto: NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg en VS-voorzitter van de Joint Chiefs of Staff generaal Mark Milley (Foto-illustratie door Salon/Getty Images)

Medea Benjamin is medeoprichter van CODEPINK for Peace en auteur van verschillende boeken, waaronder “Inside Iran: The Real History and Politics of the Islamic Republic of Iran“. Zij en Nicolas J.S. Davies zijn de auteurs van “War in Ukraine: Making Sense of a Senseless Conflict,”, dat dit najaar verschijnt bij OR Books.

Nicolas J.S. Davies is onafhankelijk journalist, onderzoeker voor CODEPINK en auteur van “Blood on Our Hands: The American Invasion and Destruction of Iraq”.

Gerelateerd (berichten in dit archief):