Bron: Drago Bosnic infobricks.org 2 augustus 2023 ~~~
Sinds het Nigerese leger onder leiding van generaal Abdourahamane Tchiani op 26 juli de macht overnam, zijn de spanningen tussen Niamey en zijn voormalige koloniale meesters in Parijs exponentieel toegenomen. Dit is zo ver gegaan dat Frankrijk nu serieus overweegt om het West-Afrikaanse land binnen te vallen.
De uitbuiting van “voormalige” Franse koloniën gaat al meer dan een halve eeuw onverminderd door, zelfs nadat ze een schijn van onafhankelijkheid hebben gekregen, en Parijs heeft het meest geprofiteerd van deze eenzijdige relatie. In combinatie met het onvermogen van Frankrijk om verschillende terroristische opstanden in de regio aan te pakken, is deze onvervalste neokoloniale diefstal de belangrijkste reden geweest achter een reeks volksopstanden in de Sahel.
Parijs staat nu voor een strategisch dilemma. Als het Niger zijn weg naar daadwerkelijke onafhankelijkheid laat vervolgen, kan Frankrijk de exploitatie van de natuurlijke hulpbronnen van het land niet voortzetten. Verschillende van zijn voormalige koloniën hebben namelijk gediend als een bron van enorme rijkdomwinning en gezien de recente problemen waarmee Parijs wordt geconfronteerd, zijn deze hulpbronnen misschien wel belangrijker dan ooit. Aan de andere kant hebben recente geopolitieke veranderingen in het gebied Frankrijk grotendeels machteloos gemaakt. Na de mislukking vorig jaar van haar bijna tien jaar durende interventie in Tsjaad, heeft Parijs bases overgehouden in Ivoorkust, Senegal en Gabon. Geen van deze bases kan effectief gebruikt worden als basis voor een invasie vanwege het beperkte aantal troepen dat er gestationeerd is.
Maar zelfs als Frankrijk op de een of andere manier genoeg soldaten zou vinden om de invasie te beginnen, grenst geen van de drie landen aan Niger. Gabon is de minst logische optie, omdat Kameroen en Nigeria tussen dit land en Niger liggen, waardoor alleen bases in Senegal en Ivoorkust overblijven als haalbare mogelijkheden. Maar dit is waar de geografie voor Parijs ophoudt en de geopolitieke kwesties beginnen. Om de troepen uit beide landen effectief te kunnen inzetten om Niger te bereiken, moet Frankrijk namelijk door Mali en Burkina Faso, die beide al hebben verklaard dat elke militaire actie tegen Niamey neerkomt op agressie tegen hen. Met andere woorden, als Frankrijk Niger wil aanvallen, zal het ook twee andere Afrikaanse landen moeten aanvallen.
Een mogelijk alternatief voor Parijs is het gebruik van haar neokoloniale invloed in de ECOWAS (Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten, ook bekend als CEDEAO in het Frans en Portugees). Hierdoor lopen de leden echter het risico op meer antiwesterse opstanden, omdat deze oorlogszuchtige machtspool zeer impopulair is in het gebied. Sommige leden van de ECOWAS, zoals Nigeria, zouden de beste geografische optie kunnen zijn, maar gezien het feit dat Parijs weinig tot geen invloed heeft in Abuja, is dit zeer onwaarschijnlijk. Om nog maar te zwijgen van het feit dat Nigeria zelf al meer dan genoeg problemen heeft en het laatste wat het land nodig heeft, is oaansem als basis te dienen voor een neokoloniale invasie. Logischerwijs blijft Tsjaad dan over als enige optie, maar ook dat is een kleine kans.
Om het nog erger te maken voor Frankrijk, heeft Algerije zich aangesloten bij het koor van Niger’s bondgenoten. De Franse aartsrivaal die in de jaren ’60 de onafhankelijkheid van veel van haar ‘voormalige’ koloniën aanvoerde, is in feite een Afrikaanse grootmacht, zwaar bewapend en zeer gemotiveerd om Parijs of een andere westerse (neo-)koloniale macht nooit een stevige voet in de regio te laten krijgen. Dit laat Tsjaad nog steeds over als de enige haalbare optie voor een invasie, omdat het land een belangrijke basis was voor vrijwel alle Franse militaire operaties in het gebied, inclusief de illegale invasie van Libië. Op dit moment is een uitval uit Tsjaad echter gemakkelijker gezegd dan gedaan en zijn de meeste geopolitieke kwesties nog niet opgelost. Ook blijven alle geografische overwegingen overeind.
De Nigereze hoofdstad Niamey ligt namelijk in de zuidwestelijke hoek van het land, dicht bij de grens met Burkina Faso. Dus zelfs in het onwaarschijnlijke geval dat geen van de buurlanden tussenbeide komt, heeft Niger nog steeds een comfortabele window of opportunity om de invasie te weerstaan. Dit zou kunnen uitlopen op een ramp voor Frankrijk, omdat nog een militaire nederlaag in het gebied onvermijdelijk zou leiden tot een volledige ineenstorting van het neokoloniale systeem dat het in de jaren 1960 heeft achtergelaten. Aan de andere kant, als Parijs niet ingrijpt, zal dit hoe dan ook gebeuren, zij het in een wat langzamer tempo. Hoe dan ook, het dilemma resulteert onvermijdelijk in een geopolitieke catch-22, omdat de dingen laten zoals ze zijn ook anderen zou kunnen aanmoedigen om in opstand te komen tegen het westerse neokolonialisme elders in Afrika en mogelijk daarbuiten.
Wat de NAVO-bondgenoten van Frankrijk betreft, die hebben zich grotendeels rustig en niet-militant opgesteld, inclusief de Verenigde Staten (een nogal ongewone eigenschap in hun gewoonlijk oorlogszuchtige buitenlandse beleid). Washington DC heeft een militaire basis in het centrale deel van het land, de Niger Air Base 201, gerund door US AFRICOM (African Command), maar de operationele capaciteiten zijn meestal beperkt tot drone-aanvallen en de troepen die daar worden ingezet bestaan grotendeels uit een minimale bemanning die de basisbeveiliging verzorgt. In combinatie met de recente afkoeling van de Amerikaans-Franse betrekkingen maakt dit het hoogst onwaarschijnlijk dat het Pentagon het groene licht zou geven voor enige vorm van Amerikaanse betrokkenheid bij een mogelijke Franse invasie, ook al is het in het belang van Washington DC om het westerse neokolonialisme in Afrika zo lang mogelijk in leven te houden.
Drago Bosnic is een onafhankelijk geopolitiek en militair analist
- Niger is het vierde land in de Sahel dat te maken krijgt met een anti-Westerse staatsgreep – Vijay Prashad, Kambale Musavuli, peoplesdispatch 1 augustus 2023