Bron : Vijay Prashad
peoplesdispatch 17 december 2025 ~~~
Is er echt een schaduw van oorlog? Of is dit oorlogsgerucht slechts een manier voor anachronistische politici als Rutte, Carns en Pistorius om zich relevant te voelen in een veranderde wereld?
Zittend in een ldrukke zaal van de Universiteit van Amsterdam stel ik een vraag over het respect dat studenten hebben voor hun voormalige premier en huidige hoofd van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO), Mark Rutte. De zaal is levendig en vrolijk. Niemand lijkt Rutte het respect te geven dat hij had kunnen verdienen. Ze zien hem als een leeg pak dat van oktober 2010 tot juli 2024 premier was, in totaal meer dan vijfduizend dagen (de langstzittende regeringsleider in de Nederlandse geschiedenis). Onder leiding van Rutte heeft Nederland zijn sociale welvaartsstaat gekannibaliseerd en zijn repressieve apparaat versterkt: meer geld voor wapens en minder voor de gezondheid van kinderen. Ik vroeg hen niet alleen naar Rutte vanwege zijn ambtstermijn in Nederland, maar ook vanwege zijn rol aan het roer van de NAVO. Hij had net een verrassende opmerking gemaakt tijdens de veiligheidsconferentie in München op 11 december 2025:
Het conflict staat voor de deur. Rusland heeft de oorlog teruggebracht naar Europa en we moeten ons voorbereiden op een oorlog van dezelfde omvang als die onze grootouders of overgrootouders hebben meegemaakt. Stel je voor: een conflict dat elk huis, elke werkplek treft, verwoesting, massale mobilisatie, miljoenen ontheemden, wijdverbreid leed en extreme verliezen.
Het beeld dat Rutte schetste van een totale oorlog lijkt bizar in Amsterdam, een stad met minder dan een miljoen inwoners die in 2024 ongeveer 20 miljoen toeristen ontving en dat aantal dit jaar lijkt te overtreffen. De straten zijn vol, de musea drukbezocht en er heerst een algemene nonchalance nu Kerstmis nadert. Ik zat op de universiteit voor een gesprek met Chris De Ploeg, auteur van “De Grote Koloniale Oorlog”, een hedendaagse klassieker in het Nederlands, en lijsttrekker van de linkse formatie De Vonk, die volgend jaar gezamelijk de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen ingaat (met Chris als lijsttrekker). Chris is duidelijk: tijdens het premierschap van Rutte zei zijn regering telkens wanneer er een discussie was over de noodzaak van financiering voor menselijke behoeften, dat er geen geld was, maar zodra de discussie ging over het verhogen van de militaire uitgaven … nou, dan was er ineens wel geld beschikbaar. “Dit gaat niet over economie”, zegt Chris, “maar over politiek. Dit gaat over politieke keuzes.”
Momenteel staat Nederland op de zevende plaats van NAVO-landen wat betreft militaire uitgaven. Het land geeft jaarlijks 24 miljard euro uit aan het leger, wat neerkomt op 2% van het bruto binnenlands product (bbp) of 3,7% van de totale overheidsuitgaven (gegevens van 2022). Nederland heeft de vorige doelstelling van 2% gehaald, maar blijft ver achter bij de nieuwe doelstelling van 5% van het bbp voor militaire uitgaven. Om dat bedrag te bereiken, zal Nederland zijn militaire uitgaven moeten verdrievoudigen tot 60 miljard euro. Dit betekent dat de overheid minder zal investeren in sociale zekerheid, gezondheidszorg, onderwijs en openbare diensten, en dat de staatsschuld zal toenemen. Dit zou een fundamentele verschuiving in de nationale prioriteiten betekenen. “Zonder een sterke linkse tegenmacht”, stelt De Vonk, zullen de liberalen en rechts “onze hele verzorgingsstaat aan het leger verkopen”. Dat staat al op stapel en zonder formaties als De Vonk is de trein naar militarisering al vertrokken. Amsterdam zal niet langer de stad van de toeristen zijn. Het zal verder worden uitgehold.
De huidige burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, is lid van de partij GroenLinks. Het is misschien interessant voor haar om te weten dat als de NAVO-landen, waaronder Nederland, hun militaire budgetten verhogen tot 5%, dit niet alleen gevolgen heeft voor hun begrotingsbeleid, maar ook een enorme CO2-voetafdruk met zich meebrengt. Volgens de rubriek van Scientists for Global Responsibility leidt elke verhoging van het militaire budget met 100 miljard dollar tot 32 miljoen ton CO2-uitstoot. Een verhoging van 5% door de NAVO zou neerkomen op een militair budget van 2,54 biljoen dollar (in 2024 gaf de NAVO 1,15 biljoen dollar uit). Deze verhoging zou 365 miljoen ton CO2-uitstoot genereren, wat bijna overeenkomt met de totale jaarlijkse uitstoot van landen als Italië of het Verenigd Koninkrijk. De kwestie van de CO2-voetafdruk van de 5% militaire uitgaven is door geen enkele belangrijke Europese politicus aan de orde gesteld.
De schaduw van oorlog
Een dag nadat Rutte zijn toespraak had gehouden, zei de Britse minister van Defensie Al Carns tegen The Telegraph: “De afgelopen 50 tot 60 jaar hebben we vertrouwd op de veiligheidsgaranties van de VS, maar nu de VS met multipolaire dreigingen worden geconfronteerd, zijn die garanties misschien niet meer zo uitgesproken als in het verleden.” Door deze militaire bescherming van de VS, aldus Carns, had het Verenigd Koninkrijk “onze slagkracht aan anderen uitbesteed. We moeten ervoor zorgen dat we onze slagkracht vergroten.“ Vervolgens maakte hij de volgende interessante opmerking: ”De schaduw van oorlog klopt opnieuw aan de deur van Europa. Dat is de realiteit. We moeten voorbereid zijn om die af te schrikken. Collectief, in de NAVO, moeten we niet vergeten dat we Rusland in aantal aanzienlijk overtreffen.”
Hierbij moeten twee punten in overweging worden genomen: ten eerste of Rusland een reële bedreiging voor Europa vormt, en ten tweede of Europa Rusland kan “overtreffen”.
Half november 2025 zei de Duitse minister van Defensie Boris Pistorius tegen de Frankfurter Allgemeine Zeitung dat Rusland Europa in 2029 zou aanvallen, of “al in 2028, en sommige militaire historici geloven zelfs dat we onze laatste vreedzame zomer achter de rug hebben”. Enkele weken later woonde de Russische president Vladimir Poetin de top van de Collectieve Veiligheidsverdragsorganisatie in Bisjkek (Kirgizië) bij, waar hij ontkende dat Rusland enige wens had om Europa aan te vallen. Hij zei dat dergelijke ideeën een “leugen” waren, “onzin” en ‘belachelijk’. Toen hij door verslaggevers werd ondervraagd over de intenties om Europa na Oekraïne binnen te vallen, zei Poetin: “De waarheid is dat we dat nooit van plan zijn geweest. Maar als ze het van ons willen horen, dan zullen we het documenteren. Geen twijfel mogelijk.” Met andere woorden, Rusland was bereid om een schriftelijke garantie te geven. Rusland heeft niet alleen gezegd dat het niet van plan is Europa binnen te vallen, maar er is ook geen reden voor Rusland om dat te doen.
De oorlogstaal is roekeloos. Rusland is een kernmacht en zal zeker niet aarzelen om deze wapens te gebruiken als het zich bedreigd voelt. Maar afgezien daarvan hebben de Europese landen zelf toegegeven dat ze simpelweg niet de kracht hebben om een lange oorlog te voeren. De voormalige Britse minister van Defensie John Spellar vertelde het parlement in maart 2024 dat het Verenigd Koninkrijk tien dagen conflict kon volhouden, en de Britse Defensiecommissie schreef dat het vele jaren zou duren om voorraden munitie op te bouwen. Het is waarschijnlijk zo dat de gecombineerde strijdkrachten van de NAVO-landen, zelfs zonder de Verenigde Staten, een Russische invasie kunnen weerstaan. En Rusland zou wel gek zijn om de nucleaire paraplu van Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk op de proef te stellen.
Is er echt een schaduw van oorlog? Of is dit oorlogsgerucht slechts een manier voor anachronistische politici als Rutte, Carns en Pistorius om zich relevant te voelen in een veranderde wereld? Het is tijd dat mensen als Rutte het toneel van de geschiedenis verlaten en dat toneel overdragen aan mensen die deel uitmaken van formaties als De Vonk, gevoelige mensen als Chris De Ploeg, Suzanne Lugthart, Freya Chiappino, Carlos van Eck, Niels Moek, Hidde Heijnis, David Schreuders, Nina Boelsums en Jazie Veldhuyzen. Zij zijn geïnteresseerd in de mensheid. Niet in de hallucinaties van permanente oorlog.
Topfoto:
Vijay Prashad is geschiedkundige, editor, and journalist uit India, schrijver en hoofdcorrespondent bij Globetrotter en redacteur van Tricontinental: Institute for Social Research. Hij heeft meer dan 20 boeken geschreven, waaronder The Darker Nations and The Poorer Nations. Zijn laatste boeken zijn On Cuba: Reflections on 70 Years of Revolution and Struggle (met Noam Chomsky), Struggle Makes Us Human: Learning from Movements for Socialism, en (ook met Noam Chomsky) The Withdrawal: Iraq, Libya, Afghanistan, and the Fragility of US Power. Chelwa and Prashad will publish How the International Monetary Fund is Suffocating Africa later this year with Inkani Books.